Westwijk in Vlaardingen

  

De klokkentoren van de voormalige RK-kerk in de Westwijk (St Willibrorduskerk)

Bij een lezing in 2011 nemen we de geschiedenis van de Westwijk in Vlaardingen door.

Geschiedenis is geen statisch gebeuren. Dat mag bekend zijn. Dat er in een paar jaar tijd in een wijk als de Westwijk

zoveel al weer veranderd is, mag toch wel als verrassend ervaren worden. 

Daarom maken we een nieuw artikel: de Westwijk in Vlaardingen na 2011

Klik op de volgende link: Westwijk in Vlaardingen na 2011

 

Westwijk in Vlaardingen

Maar welk gebied bedoelen we nu tegenwoordig met Westwijk ?

Eigenlijk is dat het gebied ten westen van de huidige Marathonweg.                                                               

 

We gaan nu even de geschiedenis bekijken van de Westwijk. Want hoe begon het in die Westwijk ?

 

 

Zo’n 5000 jaar geleden woonden de toenmalige Westwijkers uit de Vlaardingen-cultuur in dit soort huizen.

Over de Vlaardingen-cultuur kunt u lezen in het boek met als titel: De geur van Veen.

In dit boek stonden er wel diverse foto’s in spiegelbeeld afgedrukt.

Zo staat de foto in het boek, zelfs op de voorpagina:

Maar zo had het moeten zijn :

En bij dit flat staat het herinneringsplaquette van de Vlaardingen-cultuur:

Arie Koplaan

Nu terug naar de huidige Westwijk.

Het volgende werd gevonden in de archieven:

Quote

In april 1950 had de gemeenteraad besloten zich met de uitbreiding van de woongebieden in Vlaardingen in eerste instantie te willen beperken tot stadsuitbreiding in het oosten en het westen, voordat men zich zou gaan richten op de in het door het architectenbureau Van Tijen en Maaskant in 1949 voltooide uitbreidingsplan aangegeven gebieden gelegen ten noorden van de geprojecteerde rijksweg 20.

Unquote

Met had schijnbaar eerst het plan opgevat om het noorden van Vlaardingen te ontwikkelen, de huidige Holywijk. Van Tijen en Maaskant hadden daar schijnbaar dus al een plan voor gemaakt. Maar dat ging niet door. Eerst kwam de wijk die tegenwoordig Babberspolder-Oost heet en daarna de Westwijk

Er werd op 15 mei 1952 ene krediet verleend voor de voorbereiding van de aanleg volgens het uitbreidingsplan in onderdelen "Westwijk". Er was na de oorlog op diverse plaatsen gebouwd, maar er was nog steeds een grote woningnood. Het inwoneraantal van de stad was begin 1952 tot boven de 50.000 gestegen, waardoor de woningschaarste eerder toe- dan afgenomen was. De stadsuitbreiding moest waar mogelijk prioriteit hebben.

De wijk Vlaardingen-Oost, Korea of Spoorwijk, maar tegenwoordig Babberspolder-Oost genaamd was volgens een mooi plan gemaakt. Een grote doorgaande weg, de van Hoogendorplaan. Vier blokken met winkels, zijn er drie geworden, aan een secondaire weg. En achter de winkelblokken straten met veel flats en wat laagbouw. Achter de wijk een mooi park met sportvelden. Om dat groen de wijk in te trekken en tussen de winkelblokken een kerk op de kop, daarachter scholen en vervolgens speelgelegenheden voor de kinderen.

Na het besluit voor de kredietverlening konden dus de plannen gemaakt worden voor het bouwrijp maken van de Aalkeet Buiten en Aalkeet binnenpolder. De Aalkeet binnenpolder zit aan de buitenkant en de Aalkeet Binnenpolder aan de buitenkant, Het gebied moest dus ontpolderd worden. Maar wel met nieuwe rioleringen, singels en bemaling.

Het plan van Maaskant en van Tijen was globaal: 

Vier quadranten: Wetering, Lage Weide, Zuidbuurt en Hoogkamer.

Ieder quadrant had in het midden scholen. Verder een winkelstrip en een kerk. In het midden van de wijk een stadspark, het Marnixplantsoen. Verder werd er soms gebruik gemaakt van bestaande watergangen, zoals de oude Poeldijkse Wetering. De werd uitgediept en werd een singel. Ook de oude tankval aan het einde van de Westwijk. Een Zuidwijk hebben we dus nooit gehad in Vlaardingen. Wel in het spraakgebruik overigens. Als men het in de jaren zestig over de Westwijk had, bedoelde men Wetering en Lage Weide. De Zuidbuurt en Hoogkamer werden dan Zuidbuurt of zuidwijk genoemd. Zelfs bij de PTT sorteerde men post op West- en Zuidwijk. Met de Wetering bedoelde men eigenlijk het (gereformeerde) bejaardenhuis aan het water de Wetering, maar ook de Weteringschool, begonnen aan de Buys Ballotlaan. De Hoogkamer was eigenlijk bekend van de gelijknamige boerderij waar sinds 1963 de Nivon boerderij in was gevestigd. Die overigens in 2011 weer is verlaten. En spraken we niet over Promenade-West voor de winkels aan de Floris de Vijfdelaan en de Dirk de derdelaan en Promenade-Zuid voor de Dr Wiardi Beckmansingel en van Baerlestraat ?

Gemeentewerken werkte de plannen verder uit en er werd begonnen met de aanleg van zandbanen, bouwstraten en rioleringen en wethouder Teun de Bruin stak 20 oktober 1954 de eerste spade in de grond en burgemeester Heusdens sloeg op 9 juli 1956 de eerste paal voor de bouw van het eerste complex woningen in de buurt Wetering van de Westwijk. Dat was aan de Kenau Hasselaarstraat.

 Op 20 maart 1957 overhandigde de burgemeester in deze straat de woonvergunning en de huissleutel aan de eerste bewoner van de Westwijk.

Dat bleek bij nader onderzoek van de familie Broek te zijn en die woonde in de lage huisjes en niet in het flat aan dezelfde straat.

Ruim een maand na de eerste paal door de burgemeester volgde wethouder Walstra met de eerste paal voor de bouw van een complex van 286 woningen. Dat zijn de woningen aan het begin van de Floris de V-de laan, met Blois van Treslongstraat, van Wezembekestraat, Sonoystraat en Boisotstraat. Totaal acht flats met twee keer drie rijtjes lage huizen.

 

Aan de Karel de Grotelaan verscheen de eerste Goudkust van Vlaardingen. Noemen we tegenwoordig het gebied met de dure huizen in de Holy nabij de Vaart “de Goudkust”, Dat was eerst de Karel de Grotelaan waar villa’s verschenen en aan de Jacoba van Beijerenstraat de gele herenhuizen.

 

 

Nog even terug naar de kaart van de westwijk:

We hebben de vier buurten. Iedere buurt heeft een winkelstrip, maar wel zodanig dat er een verband zit. Iedere wijk heeft een kerk.

In de Wetering het Apostolisch genootschap:

 

 

Sinds 20 februari 2012 is de kerk van het Apostolische genootschap veranderd in de tempel Shri Nanda Devi Mnadir van de

Hindoeïstische Gemeenschap

 

In de Zuidbuurt de gereformeerde Maranathakerk:

 

 

in de Hoogkamer de Hervormde Ichtuskerk

De Kerk stond aan de van Maerlantlaan en is gebouwd in 1965 naar een ontwerp van architect J.B. Baron van Asbeck. Het werd een modern kerkgebouw met toren en met in de aandachtswand zes rechthoekige glas-in-betonramen. Er zou ook een ruimte komen die 24 uur open was waar iedereen dag en nacht terecht kon. Het is niet bekend of dat lang stand gehouden heeft. Door het samengaan van de Hervormde Kerk met de Gereformeerde Kerken in Nederland werden een aantal kerkgebouwen overbodig. Zo ook in Vlaardingen. De Pniëlkerk werd gesloopt is, de Emauskerk werd omgebouwd tot appartementen.

Op 28 september 2008 werd de laatste kerkdienst in de Ichthuskerk gehouden. Het orgel uit de kerkzaal is in oktober 2008 door orgelmaker Nico van Duren als tweede orgel overgeplaatst naar de Rehobothkerk aan de Billitonlaan. De zes glas-in-betonramen gingen ook naar de Rehobothkerk en zijn herplaatst in de linker zijwand van de Rehobothkerk te Vlaardingen.

 mg

 Ichthus (symbool) Grieks voor vis, symbool dat aangeeft dat men christen is.

En dan staat er 17 augustus 2011 het volgende stuk in Groot Vlaardingen

 

Wat de denken van de spelling. Eerst leek alleen de kop verkeerd. Maar de tekst geeft het ook aan: Ightus met een G en Tooren met dubbel O.

Eerst stonden er trouwens twee noodkerken. De Westwijkkapel en de RK Willibrorduskerk.

De eerste is verplaatst naar de Holy toen de Ichtuskerk klaar was en de Holy in opkomst was.

De laatste is gesloopt. De RK noodkapel in de Holy kwam n.l. uit Alphen aan de Rijn.

en in de Lage Weide ? ........

In de Lage Weide stond geen kerk, althans eigenlijk de Rooms-katholieke St. Willibrorduskerk.

Alleen stond die niet in de Lage Weide, maar net aan de overkant van het water in de Hoogkamer.

 

Van De RK kerk is helaas alleen nog de toren over.

 

 

SCHOLEN

De scholen zijn weer een verhaal apart. Daar kan je een compleet boek over schrijven en misschien wel twee.

De eerste opzet was om de kinderen veilig naar school te laten gaan. Dus pakken we de kaart er weer bij:

Elk van de vier buurten moest een strook met scholen krijgen, zodat de kinderen niet de drukke doorgaande

straten hoefden over te steken. Er werden dus scholen geplanned aan de van Boisotstraat/van der Werffstraat,

De Kamerling Onnesstraat, de Prof Telderstraat en de van Maerlantlaan. 

Maar eerst kwamen er noodscholen.

In de kronieken vinden we het volgende:

 op 5 september 1958 opende wethouder Van Minnen aan de Floris de Vijfdelaan de Weteringschool,

een opvangschool voor de overbevolkte scholen in het westelijk stadsdeel.

Dat is vreemd. Heeft de Weteringschool in die witte houten school gezeten ?

Was die niet van de gereformeerde Hendrik de Cockschool ? Bij mijn weten zat de Wetering aan de Wetering

aan de Buys Ballotlaan, met de Ds A.S Talmaschool als inwonende school, voordat de Talmaschool naar de Boisotstraat verhuisde.

21 april 1958 - Aan de Buijs Ballotlaan de eerste tegel gelegd voor een houten noodschool

11 sep 1958 Aan de van Boisotstraat de eerste paal geslagen voor een openbare lagere school,

de Weteringschool, te bouwen naar een ontwerp van de architect A.D. de Vos door de C.V. Philips’ bouwbedrijf te Haarlem.

10 okt 1958 - Aan de van der Werffstraat de eerste steen gelegd voor de Ds A.S. Talmaschool: architecten J.Nuyt en J.M. Heikens en bouwondernemer J.van den Tempel & Zoon te Schiedam.

27 feb 1959 – De Ds A.S. Talmaschool in de van der Werffstraat officieel in gebruik genomen. (Die staat dus met de voordeur aan de van Boisotstraat 20)

21 aug 1959 - In de Philips de Goedestraat de Ds Hendrik de Cockschool van de vereniging voor Gereformeerd schoolonderwijs geopend,

24 aug 1959 - Wethouder H.K. van Minnen opent aan de Boisotstraat, de Weteringschool, een openbare lagere school.

30 aug 1959 - Eerste Chr. Gereformeerde kerkdienst in de Westwijk in de hal van de Ds Hendrik de Cockschool.

 

Deze opmerking hoort dus eigenlijk bij de kerken thuis

1 sep 1959 - Geopend in het houten schoolgebouw aan de Buijs Ballotlaan een r.k. lagere school. NB vijfde RK lagere school in Vlaardingen.

Dat was dus de houten school die de Weteringschool verlaten had.

In deze school werd overigens wel voor de Hervormde Kerk zondagschool gehouden, als een soort dependance van de zondagschool in de Talmaschool. Mijn moeder had de leiding van de zondagschool, maar wel als voorwaarde dat mijn zus dan ook mee mocht. Die was dus met drie jaar al op de zondagschool. Een vroege leerling.

1 sep 1959 - Geopend in het houten schoolgebouw aan de Floris de Vijfdelaan de Johannes Calvijnschool, een lagere school van de vereniging tot het verstrekken van schoolonderwijs op reformatorische grondslag.

2 sep 1959 - Geopend in het houten schoolgebouw aan de Floris de Vijfdelaan de Rehobothschool, een streekschool voor lager onderwijs van de te Schiedam gevestigde vereniging tot bevordering van schoolonderwijs naar de leer der gereformeerde kerken (vrijgemaakt)

Dit laatste schoolgebouw werd later een wijkcentrum en is ondertussen al weer lang gesloopt. Het beeldje in de tuin is er ooit met geweld door dieven verwijderd.

De scholen zaten allemaal overvol en iedere keer als er nieuwe huizen klaar waren kregen we weer nieuwe kinderen in de klas. Tot er weer een nieuwe school werd geopend.

Niet alleen leerlingen verhuisden, maar wij hadden in de vierde klas meester Stolk, die werd bevorderd tot Hoofd in de Govert Maanschool aan de prof Telderstraat.

Door een aantal oorzaken werden de gezinnen kleiner, verminderde het aantal kinderen en kregen we andere inzichten over het lager onderwijs. Scholen gingen dicht en er ontstonden brede scholen. Aan de Kamerling Onnesstraat kwamen er huizen, aan de Prof Telderstraat eveneens en bleef alleen het wijkcentrum de Telder over, hetgeen ondertussen ook gesloten is.

Aan de van Maerlantlaan staan de twee scholen nog wel, maar is er ondertussen een nieuwe brede school met van alles incl bibliotheek in aanbouw. Als dat klaar is, wordt er in ieder geval weer een school gesloopt.

Aan de Wiardi Beckmansingel staat nu een nieuw scholencomplex.

Het schooltje aan de Buys Ballotlaan is er ook niet meer, maar verderop staat er toch weer een school, een middelbare school, Accentcollege als voortzetting van de Detailhandelscholen.

In januari 1969 werd, tot opluchting van de omwonenden, een van de laatste braakliggende terreinen, omsloten door de Planciusstraat, de Van Leeuwenhoekstraat, de Kamerlingh Onnesstraat en de Hugo de Grootstraat in gebruik genomen door een school voor openbaar lager huishoud- en nijverheidsonderwijs voor meisjes. Dit was het terrein waar voorheen de Westwijkkapel stond. Deze school is ondertussen ook afgebroken.

Het Gemeentelyceum, nu VOS, was in 1962 verhuisd van het Hoofd naar de Claudius Civiluslaan. De rector viel de eer te beurt om daarvoor op 6 mei 1961 de eerste paal te slaan.

Het Groen van Prinstererlycuem kreeg een dependance in 1965 aan de Arie Koplaan.

In 1967 werd dit Christelijke HBS Westland-Zuid en na de invoering van de Mammoetwet in 1968 werd dit een Scholengemeenschap.

Nu is het het Geuzencollege.

We gaan even een paar foto’s bekijken van de scholen:

 

 

 

de Witte School aan de Floris de Vijfdelaan

 

Ds A.S.Talmaschool - nu IKC de Schakel in 2011

 

Ds A.S.Talmaschool - nu IKC de Schakel in 2011

 

ds A.S.Talmaschool in 1960 met Juffrouw Ras

ds A.S.Talmaschool in 1960 met Juffrouw Ras 

 

het mozaiek van de voormalige Louise de Coligny kleuterschool nu IKC de Schakel

 

het mozaiek van de voormalige Louise de Coligny kleuterschool nu IKC de Schakel

 

het mozaiek van de voormalige Louise de Coligny kleuterschool nu IKC de Schakel

 

de voormalige Dr Hendrik de Cockschool, later ook nog van Houtenschool

 

de Weteringschool na een brand.

 

Voormalige terrein van de scholen aan de Kamerling Onneslaan

 

Prof Telderstraat

 

Claudius Civiluslaan - kinderen noemde dat de Ernie- en Bertschool

 

school aan de van Maerlantlaan

 

Nieuwe school aan de van Maerlantlaan in aanbouw

 

Nieuwe school aan de van Maerlantlaan in aanbouw

 

Nieuwe school aan de van Maerlantlaan in aanbouw - niet voederen

 

Buys Ballotlaan

Gemeentelyceum 

 

het VOS - Vlaardingse Openbare Scholengemeenschap - Eerst het Casimir

             

Het Geuzencollege

In de buurt Lage Weide werd dus eind 1956 gestart met woningbouw. De verschillende bouwterreinen

moesten bereikbaar blijven en dat kostte wat organisatie, Alles moest op elkaar afgestemd worden.

Zandbanen, rioleringen, verhardingen, al of niet tijdelijk. Ook de nutsbedrijven, zoals PTT en water-

en electriciteitskabels en leidingen moesten er komen.   Na het gereedkomen van de woningen werden

de huisaansluitingen op de riolering, de aanleg van de definitieve straten en trottoirs door gemeentewerken in eigen beheer uitgevoerd.

Intussen was er een rioolgemaal aan de Ary Koplaan gekomen, die de vier buurten zouden afwateren.

Er kwam een verzamelriool met 1,5m doorsnede in de Dirk de Derdelaan, waarop de riolering van de vier buurten moest gaan afwateren, om daarmee het afvalwater naar het in aanbouw zijnde gemaal af te kunnen voeren. De vereiste grote aanlegdiepte, de slechte grondslag en het gewicht van de zware betonnen leiding waren oorzaak dat hierbij in juli 1957 problemen werden ondervonden, die na het aanbrengen van een grondverbetering konden worden bezworen.

 

Het aantal inwoners van Vlaardingen was per 1 januari 1958 gestegen tot ruim 64.000, hetgeen niet alleen, maar

Wel mede, verband houdt met de verruiming van de wooncapaciteit in de Westwijk. Het betekent dat in de voorafgaande zes jaar een stijging met gemiddeld 2.400 inwoners per jaar had plaats gevonden, een aantal dat in 1959 nog zou worden overtroffen, maar dat daarna weer iets is gaan afnemen. Het maximum aantal inwoners van Vlaardingen was 82.000 dat in 1972/1973 werd bereikt. .

Bij gemeentewerken werden in die jaren aan de lopende band bestekken geschreven en tekeningen gemaakt voor de aanleg van de bouwstraten en de rioleringen; om de kosten te drukken voornamelijk door jonge MTS'ers (de huidige HTS'ers), zo van school of uit militaire dienst. Na de aanbesteding van het bestek gingen ze naar buiten om

toezicht te houden op de uitvoering door de aannemer van het door henzelf voorbereide werk. Uiteraard kregen ze zowel binnen als buiten een goede begeleiding van ervaren technici. Meestal vertrokken ze weer als het werk klaar was, omdat ze met de in Vlaardingen opgedane kennis en ervaring hun positie bij een volgende werkgever konden verbeteren.

Voor het bouwrijp maken, met name voor de aanleg van zandbanen en rioleringen, was veel zand nodig, dat per schip in de Oude Haven werd aangevoerd. Op 19 maart 1958 arriveerde het 100ste schip met zand, waarmee de tot dan toe op deze wijze aangevoerde hoeveelheid zand voor de aanleg van de Westwijk tot 650.000 m3 was gestegen.

U kent waarschijnlijk nog wel de zandtrechters van Lensvelt aan de haven.

Er was ondertussen ook al in Zuidbuurt een begin gemaakt met de bouw van woningen en met het begin 1959 door de gemeenteraad genomen besluit om in Hoogkamer 500 woningen volgens het systeem Dura Coignet te gaan bouwen, gingen de bouwerijen zich al heel snel over de gehele wijk uitstrekken. Om het tempo erin te houden, werd gestreefd naar de bouw van woningen in systeembouw. En als dan in september 1959 het besluit wordt genomen om in Zuidbuurt 750 woningen volgens het systeem Larsen en Nielsen te laten bouwen, wordt de druk op gemeentewerken om vóór te blijven op de zich als een inktvlek uitbreidende bouwactiviteiten in de wijk extra opgevoerd. Inmiddels is dan in Hoogkamer al begonnen met de bouw van een complex woningen voor het pensioenfonds "Progress" (Unilever) terwijl de eerste twee buurten, Wetering en Lage Weide, dan nog lang niet zijn volgebouwd. Zo werd in de eerste helft van 1960 gebouwd in de Gijsbrecht van Amstelstraat en gestart met de bouw van het winkelcomplex aan de Floris de Vijfdelaan

In april 1961 werden aan de Ary Koplaan de eerste geprefabriceerde bouwelementen, afkomstig van de in Maassluis gebouwde nieuwe fabriek van de NV Panagro-Elementum aangevoerd en gemonteerd.

   

 

Gemeentewerkenis dan inmiddels begonnen met de aanleg van het grote winkelplein aan de Floris de Vijfdelaan. Daar komen we zo nog op terug.

Van de winkels, met name op de Floris de Vijfde laan zijn er behoorlijk wat foto’s

Maar er is meer nodig voor een leefbare wijk. Zo was o.a. de aanleg van het park tussen de Marnixlaan en de Poeldijkse Wetering in volle gang en werd in 1962 een viertal bruggetjes over de aangelegde vijverpartijen gebouwd.

De gemeenteraad besloot een tweede flatgebouw voor bejaarden te laten bouwen, De Valkenhof, waarvoor op 3 december 1962 aan de Frank van Borselenstraat de eerste paal werd geslagen. Aan de Claudius Civilislaan verrees bovendien het wooncentrum voor bejaarden "De Wetering".

De behoefte aan bouwterrein was daarmee nog niet voorbij. Het jaar 1963 ging voort met eengezinswoningen aan de Roemer Visscherstraat, woningen met garages aan de Datheenstraat, een winkelblok aan de Van Baerlestraat en voorts etagewoningen met garages aan de Coornhertstraat.

 

Ofschoon er nog voldoende bouwterreinen braak liggen in de Westwijk, heeft gemeentewerken langzamerhand haar werkterrein meer en meer verlegd van de aanleg van de aanvankelijk aangelegde primitieve verhardingen, rioleringen en vijverpartijen naar de definitieve straataanleg en de daaraan met een fraaie groenvoorziening te geven

"finishing touch".. Daarna kon aandacht worden besteed aan de afwerking van het tussen de Van Baerlestraat en de Buijs Ballotlaan en de Dr. Wiardi Beckmansingel gelegen terrein. In Hoogkamer verschenen voorts aan de Roemer Visscherstraat nog vijf woonblokken en aan de Karel de Grotelaan werd in september 1964 nog begonnen met de bouw van vier flatgebouwen met zes woonlagen op een onderbouw.

Januari 1969 sloeg de burgemeester de eerste paal voor de bouw van de spoorweghalte Vlaardingen-West, die in mei 1969 in gebruik kon worden genomenen die een aanpassing van het Geuzenplein vereiste.

Er werd in die tijd ook gewerkt aan de aanleg van de heemtuin, die tenslotte gedurende de maand september 1970 ter kennismaking voor het publiek kon worden opengesteld.

Begin april van dat jaar sloeg Wethouder Van der Veen tenslotte de eerste paal voor de bouw van een bejaardenhuis

aan de Marnixlaan, de Marnixflat.

Het te onderhouden stadsareaal was met het aanleggen van de Westwijk met rond 200 ha toegenomen.

Bronvermelding:

Historische wandelingen in en om Vlaardingen (A.Bijl Mz) 1963

Stadsarchief o.a. Onderzoek M.A.Struijs en H.J. Luth

Kronieken drukkerij van Dooren

Foto’s Ernst Lohmann

Ansichtkaarten Vlaardingen

Zie ook: de Westwijk in Vlaardingen na 2011